RASIM I MIRSAD - HEROJI VLASENICE! POLOŽILI ŽIVOTE BRANEĆI SRPSKI CIVILE!

U spomen sobi posvećenoj herojima odbrane Vlasenice, te znamenite varoši smeštene u pitomim delovima Podrinja, u istočnom delu Republike Srpske, nalaze se imena i fotografije dvojice Muslimana - Rasima Mehmedovića i Mirsada Mujačića. Ova dva junaka su kao borci 327. motorizovane brigade Vojske Republike Srpske položili svoje živote braneći srpski narod i civilno stanovništvo. Zbilo se to na vlaseničkom ratištu, tokom jedne od najznačajnijih bitaka za vreme Odbrambeno-otadžbinskog rata (1992-1995).

REPUBLIKA SRPSKA PAMTI HEROJE!

Tog marta 1993. na području srednjeg Podrinja, u našoj bratskoj Republici Srpskoj, odigrao se jedan veoma važan i značajan događaj na koji smo svi veoma ponosni i o kojem će tek govoriti budući naraštaji i generacije koje dolaze! Tih dana, hrabri i časni ljudi su odbranili svoje kućne pragove od mnogo nadmoćnijeg neprijatelja koji je kosio i rušio sve pred sobom!

Naime, tog prohladnog 9. marta 1993. hiljade dobro naoružanih muslimanskih-bošnjačkih vojnika iz Srebrenice i Cerske napalo je Vlasenicu i srpska sela u ovoj opštini samo sa jednim jedinim ciljem - da etnički očiste ovaj prostor od svega srpskog i pravoslavnog!

Nije to bila nikakva ravnopravna borba jer je jedna strana (bošnjačka) napadala i osvajala a druga (srpska) samo branila svoje!

Na jednoj strani bili su pripadnici Vojske Republike Srpske - zapravo obični ljudi, meštani Vlasenice, kojima su se pridružili i heroji iz drugih opština. Ovi hrabri ljudi raznih profesija i različite starosne dobi, bili su prinuđeni da uzmu oružje u ruke i brane svoja ognjišta, svoje domove, svoje porodice - srpske civile i nejač! Ti pravi istinski junaci, vođeni isključivo moralnim načelima i ispravnim ciljevima, ispisali su zlatne stranice naše istorije! Imali su samo jedan cilj - da izbore slobodu i uspostave mir u svome zavičaju, u svojoj državi.

Na suprotnoj strani bili su muslimanski-bošnjački vojnici - pripadnici zloglasne, fašističke, agresorske, zločinačke, okupatorske Alijine tzv. Armije BiH koji su predvođeni zloglasnim komandantom Naserom Orićem prešli silne kilometre kako bi došli na tuđi kućni prag da osvajaju! Došli su da pljačkaju, da ruše, da uništavaju..došli su da počine zločine nad srpskim stanovništvom. Njihove mete bili su srpski civili -meštani vlaseničkih sela - prvenstveno deca, žene i stari. Međutim, na njihovom nečasnom putu isprečili su se hrabri srpski Obilići i sokolovi - borci Vojske Republike Srpske koji su osujetili zle namere neprijatelja, sprečili tragediju i izvojevali veliku vojnu pobedu!

ETNIČKO ČIŠĆENJE PODRINJA

Napad na vlasenička sela 9. marta 1993. predstavlja samo jednu kariku u lancu sveopšteg nasilja i dobro organizovanih napada koje je sprovodila tzv. Armija BiH ! Podsećanja radi, bošnjačke-muslimanske snage pod komandom Nasera Orića su već u aprilu 1992. započele sa etničkim čišćenjem srednjeg Podrinja (Vlasenice, Srebrenice, Bratunca i Zvornika) od srpskog stanovništva a teror je potrajao sve do jula 1995. godine. Do tada je spaljeno preko stotinu srpskih sela i zaselaka a mnoga od njih danas više ne postoje na mapi. U tim svirepim napadima muslimanske vojske, takozvane Armije BiH, život je izgubilo 3267 Srba, među kojima veliki broj žena, dece i starijih lica. Tokom proleća 1992. formiraju se logori, zatvori i zatočenički objekti gde su tokom čitavog trajanja rata dovođeni zarobljeni srpski civili iz srebreničkih, bratunačkih i zvorničkih sela. Najmasovniji napadi zbili su se tokom prve ratne godine, a zločini su najčešće vršeni na velike pravoslavne praznike (Đurđevdan, Vidovdan, Petrovdan, Božić, Nikoljdan). Brojna sela u opštini Vlasenica poput Rupovog Brda, Gornjih Šadića, Klještana, Podravanja, razorena su još tokom proleća i leta 1992. godine.

Među podrinjskim zločinima treba izdvojiti napad na MZ Bjelovac koji je izveden 14. decembra 1992. kada je život izgubilo 109 srpskih civila, uglavnom žena, starijih lica i dece. Nedugo potom, muslimanske snage pod komandom Nasera Orića su na pravoslavni Božić 7. januara 1993. spalile srpsko selo Kravicu prilikom čega je život izgubilo 49 lica. Poslednji u nizu napada, dogodio se u mestu Skelani kobnog 16. januara 1993. godine. Najbrojnije žrtve su bili civili, žene i starija lica a tog zimskog dana ubijeno je i petoro dece, dok je njih osamnaestoro ranjeno! Početkom marta 1993. muslimanski vojnici iz Srebrenice, granatirali su u više navrata centar Bratunca prilikom čega je ranjeno i život izgubilo desetoro srpskih civila, među kojima je bilo i dece!

HEROJSKA POBEDA VREDNA POŠTOVANJA!

Sa istim bezumnim namerama, zlikovci su 9. marta 1993. krenuli u ofanzivu na srpska sela podno planine Udrč, u opštini Vlasenica. Međutim, srpski narod više nije mogao da ćuti i nemo posmatra tužne povorke! Ne želeći da im se ponove sudbine spomenutih popaljenih sela, meštani Vlasenice uzeli su stvari u svoje ruke odlučivši da pruže otpor neprijatelju. Njima su se pridružili i hrabri srpski borci iz Dervente, među kojima su bila i dvojica Muslimana - Rasim Mehmedović (1957-1993) i Mirsad Mujačić (1958-1993).

Nisu svi muslimani bili za politiku rata i ideologiju mržnje za kakvu se zalagao Alija Izetbegović. Bilo je i onih časnih, poštenih ljudi koji su još uvek verovali u bratstvo i jedinstvo i branili svoje komšije Srbe. Upravo takvi su bili Rasim i Mirsad koji su stali na branik otadžbine i suprotstavili se zlu svojih sunarodnika. Nisu ovi hrabri ljudi mogli više posmatrati kako alijine horde zavijaju u crno srpske kuće i sela. Uzeli su oružje u ruke i rame uz rame sa svojim saborcima Srbima krenuli u odbranu! Srpski civili bili su skriveni po podrumima i skloništima i uz veliki strah i neizvesnost iščekivali krajnji ishod borbe. Hrabro su se tog sumornog i hladnog dana pripadnici Vojske Republike Srpske borili protiv napadača da bi čeličnom snagom volje na kraju ipak uspešno ostvarili pobedu i porazili neprijatelja. Nažalost, uz velike žrtve.

U mučkom napadu muslimanskih ekstremista u rejonu Vlasenice 9. marta 1993. godine živote su položili Rasim Mehmedović, Mirsad Mujačić, Dražen Bojanić, Јanko Marić, Borko Nović, Miloš Milanković, Mitar Popović, Mirko Davidović, Slobodan Davidović, Željko Dujaković, Vinko Demirović,  Nedeljko Dragojlović, Miladin Udovičić, Nedeljko Đekić i Petar Čolić. Bilo je dosta ranjenih! 

Saborci i dan danas spominju pale heroje, govore o njihovim junačkim delima i časnoj borbi prenoseći priče na mlađe generacije. Bila je ovo odlučujuća bitka za opstanak srpskog naroda! Da nije bilo heroja VRS, bošnjačke snage bi upale u srpska sela Bakiće i okolne srpske zaseoke i počinile zločine nad srpskim civilima. 

REPUBLIKA SRPSKA PAMTI HEROJE!

U teškoj bici koja je trajala čitav dan život je izgubilo petnaestoro srpskih boraca. Uz velike gubitke, srpska strana je ipak pobedila i odbila napad neprijatelja. Što bi se u našem narodu reklo "Dobro je na kraju ipak pobedilo zlo" - civili su zaštićeni, sela su odbranjena!

Boro Dobrilović izjavio je da je obaveza svih da se žrtva boraca nikada ne zaboravi. Činjenica da je među poginulim herojima bilo i pripadnika bošnjačke nacionalnosti, kaže on, potvrđuje da su ti borci bili na pravoj strani i borili se za pravdu i slobodu.

- Devetog marta je godišnjica stradanja 15 naših saboraca, koji su zajedno sa vlaseničkim borcima na ovim prostorima ostavili svoje živote za slobodu. Mi svake godine, zajedno sa porodicama boraca, dolazimo iz Dervente u Vlasenicu prve subote u martu da odamo počast našim sugrađanima, hrabrom borcima Vojske Republike Srpske - rekao je Dobrilović.

U sećanjima na dane provedene na vlaseničkom ratištu svake godine mešaju se ponos i žal za palim herojima! Preživeli saborci podelili su utiske i sećanja na ljude kojih više nema a sa kojima su se skupa borili protiv veoma teškog i nepristupačnog planinskog terena, snega i velikih minusa, ali i susreta sa daleko brojnijim neprijateljem koji je poznavao teren.

Mladen Crljić imao je 34 godine kada je u vihoru rata na vlaseničkom ratišu obavljao dužnost komandira druge čete, braneći položaje od neprijateljskih snaga, gde je 9. marta i ranjen.
– U okolinu Vlasenice smo otišli 14. februara 1993. godine i ostali smo otprilike mjesec. Bio je to zimski period, uslovi na liniji veoma teški za preživljavanje, dubok snijeg i hladnoća. Nismo imali skloništa, ni rovova – prisetio se Crljić navodeći da su po dolasku bili prvo smešteni u školski objekat u Cikotskoj rijeci.

– Raspoređeni smo bili na dio linije, a jedna grupa naših četa bila je formirana kao interventni vod. Nakon zaposjedanja teritorije bili smo 24 časa na liniji – ispričao je Crljić dodajući da je u planu bilo zauzimanje jedne kote koja se zvala Rišnjik, posle čega je derventski bataljon trebalo da zamene borci iz Broda.

– Toga jutra 8. na 9. mart došlo je do pucanja linije i do stradanja većeg broja pripadnika našeg Drugog bataljona. Mi smo krenuli da odradimo taj dio i nismo znali da je linija pala, u putu smo saznali da se neprijatelj približio komandi bataljona. Tada sam i ranjen. U čitavom tom haosu zatekli smo naše stradale saborce – rekao je Crljić sećajući se i trenutaka kada se dokazuje pravo prijateljstvo, podrške i podstreka koje su pružali jedan drugome.

-U tim teškim trenucima bilo je i lijepih trenutaka, moglo se vidjeti i ocijeniti pravo drugarstvo, požrtvovanost jednog za drugog saborca, moglo se vjerovati u drugove. Volio bih da se sretnemo svi mi koji smo tamo bili – kazao je Crljić smatrajući da i dalje treba negovati sećanje na heroje kako nikada ne bi bila zaboravljena zasluga boraca u odbrani Vlasenice.

Sa 28 godina na vlaseničkom ratištu bio je i Mirko Todorić.

– Uslovi ratovanja bili su preteški, to je planinski kraj, nadmorska visina od 700 metara pa naviše, stalno je bio snijeg od metar. Imali smo ofanzivna dejstva u sadejstvu sa drugim jedinicama iz Šekovića i Zvornika. Tog dana kada su naši saborci stradali imali smo pripremljenu akciju, a neprijatelj je udario noć ranije na naše položaje, i probio našu liniju. Brzo smo uspjeli da stignemo na liniju i vratimo položaj, iako je mnogo naših ranjeno i poginulo – priseća se Todorić kojem je to nije bilo prvo ratno iskustvo.

– Sve pohvale borcima iz našeg bataljona, kao i svima drugima, trebalo je sve to izdržati – dodaje Todorić poručujući da se takva borba i požrtvovanost ne sme zaboraviti.
– Svo to stradanje ne smije biti uzaludno. Naše saborce ne možemo zaboraviti. Oni su dali maksimalan doprinos za Republiku Srpsku, dali su svoje živote. Najmanje što možemo da učinimo za njih jeste da ih ne zaboravimo, da ih se sjećamo, da im zapalimo svijeće. Imamo i sa njihovim organizacijama i institucijama dobru saradnju. Rado nas se sjećaju – dodao je Todorić.

Tadašnji pomoćnik komandanta Petrislav Oro seća se da su da su derventski borci došli na potpuno nepoznat teren.

– Kada smo iz Dervente krenuli snijega gotovo i nije bilo, a gore smo zatekli smetove više od metar. U početku nije nam bilo poznato ni gdje se nalazi neprijatelj. Imali smo solidnu jedinicu, prilično dobro obučenu. Neprijatelji su imali starješinu Nasera Orića sa jedinicom koja je daleko bolje poznavala teren. Krenuli su tokom noći i iznenadili nas. Mi smo imali nedovoljno gusta stražarska mjesta i prvi su nam stardali stražari. Nastala je panika, povlačenje je krenilo, a u bliskoj borbi ostaje se bez glave – kaže Oro koji je u to vreme imao 39 godina.

Predsednik Boračke organizcije opštine Vlasenica Mile Simanić izjavio je Srni da je 9. mart, jedan od najtužnijih datuma u proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu na području Vlasenice i da će herojstvo  boraca ova opština večno pamtiti.

- Došli su ovdje da nam pomognu, da zajedno odbranimo srpske prostore od podivljalih ekstremista. Ova opština i ovaj narod duguju im vječnu zahvalnost - poručio je Simanić.

Načelnik opštine Vlasenica Miroslav Kraljević rekao je da su Srbi stradali u svim ratovima, samo zato što su branili svoja ognjišta i ono što je njihovo i zbog toga je veoma važno da srpski narod ostane okupljen i jedinstven, jer samo tako može da opstane na ovim prostorima.

Goran Đurić, predsednik Skupštine opštine Vlasenica, istakao je je izuzetno važno da ne zaboravimo naše heroje.

„Moramo uvijek da se sjećamo njihovih herojskih djela ,a svakako je naše pravo i obaveza da sve ono, što su oni uradili za stvaranje naše Republike prenosimo na mlađe generacije. Naši prijatelji iz Dervente su više puta isticali da su rijetke opštine kao što je Vlasenica,koje na ovakav način čuvaju sjećanje na sve žrtve koje su pale za slobodu“, istakao je Đurić.

U Vlasenicu svake godine na ovaj dan dolaze predstavnici derventske delegacije. 

„Došli smo da obilježimo godišnjicu stradanja naših 15 boraca i ovdje smo sa pomiješanim osjećajima. S' jedne strane to je tuga  zbog izgubljenih života, koje njihovim porodicama niko nikada i nikako ne može da nadoknadi, a s' druge strane  ponos što su pripadnici  naših vojnih formacija uspjeli da odbrane Srbe na ovom području  i što vidimo da je  Vlasenica  danas lijep i pristojno uređen grad u kojem  ljudi svih vjera , nacija i političkih ubjeđenja žive normalno i u slozi“, rekao je Čedo Vujičić, predsednik Opštinske  boračke organizacije Derventa.

Na području opštine Vlasenica (uz Miliće i Šekoviće) život je izgubilo preko 400 lica srpske nacionalnosti, branilaca i civila, među kojima i desetoro dece. Stotinu ljudi je ranjeno a mnogi su bili i zatočeni u muslimanskom logoru u selu Cerska, te u logorima u Srebrenici, Kladnju i okolnim selima.

Piše: istoričar-sociolog Igor Mitić, Beograd